Kiläçäk xaqına - Киләчәк хакына

Minem ostazım, tatar latin älifbası belän yazıp yaqlağan diplom eşemneñ citäkçese, tatar tele belgeçe xörmätle İldar abıy Nizamovnıñ tatar telen döres itep qullanu qağidäläre häm nigezläre turındağı mäqaläse:

http://www.vatantat.ru/page46327.htm

İldar abıy, döres äytä: Tatarstanda bügenge köndä telne döres itep qullanunı tikşerep, küzätep toruçı tel üzäge yuq. Latinnı äytep tä torası yuq, latin älegä tıyılıp, tuñdırılıp torğaç, härkem latin älifbasın üzençä qullana, latinda yazu öçen urtaq ber qağidälär ütälergä tiyeş. Läkin, qızğanıç, tatar telen döres, qamill itep qullanunı uylaw urınına, ana telen saqlap qalu probleması kön tärtiben mäşğül itä...

Behzat Aktaş yaza:

Sagit, bu turıda, yagni Tatar telen latin älifbasında bez Türkiyädä yäşäüçelär sine ürnäk alabız.
Böten Dönya Tatarları da sine ürnäk alırga tiyeş. Nik sin çünki yazularıñda bik dürüs, añlayışlı häm başka teldän süzlär tıkmiça gına yazasın.
Bik zur rähmät üzeñä.
******************

Möğallimem İldar abıy Nizamovnıñ tatar teleneñ üzençälekläre turındağı mäqaläseneñ däwamı:

http://www.vatantat.ru/page46713.htm

Dilbär İslamovanıñ ğibrätle yazması

Jurnalistka fakultetında ber çorda uqığan dustım häm yaqtaşım Dilbär İslamovanıñ bik qızıqlı häm ğibrätle yazması (mine student çaqlarıma alıp kitte, İrek mäydanında cıyılğan, "Azatlıq"qa, tatar kiçälärenä yörgän waqıtlarımnı iskä töşerde...).
Monnan alda Ğarif Soltan turında da bügenge köndä tatar jurnalistikası öçen bik kiräkle bulğan analitik janr yağınnan bik uñışlı mäqalä yazğan Dilbär öçen şatlanam, şiğri ruxlı yaqtaşım belän ğorurlanam.

http://www.azatliq.org/content/article/2094392.html

Dilbärneñ mäqaläsen uqığanda küñelem ällä nişläp kitte şunda... Däres öçen diyep oçraqlı räweştä genä töşergän fotoları da onıtılmas tarixi mizgellärgä äylängän inde...

Möxämmät abıy Mähdiyevka tatar ädäbiyatınnan imtixan tapşırırğa turı kilgän ide, annan soñ soñğı tapqır Törkiyädä küreştek (Şäymiyevneñ Törkiyägä berençe tapqır kilgän çağı). Äbrar abıy, Renat abıy, üzläre belän Törkiyädä qabat oçraşırğa nasip buldı. 20 yıl uzğan bit inde!

Bügenge köndä ike bala üsterüçe Dilbärgä uñışlar teläp qalam! Dilbärne kürüçelär bulsa, zinhar, minem teläkläremne häm sälamnäremne citkeregez.

Säğit Xäyri

Ruşaniya Altay:

Нинди монсу мэкалэ... Сагындыра Мохэммэт Мэхдиев. Мин дэ анын лекциясен тынлый алмый калдым. Лэкин Казан дэулэт университетына укырга кергэндэ татар эдэбиятыннан Мэхдиевкэ имтихан тапшырдым. Сибгат Хэкимнен тормышы хэм ижаты белэн бэйле сорауга жавап биргэндэ, Мохэммэт абый: "Фронтовик шагыйрьне бик мактадын инде, хет бер шигырен кунелдэн белэсенме?" - дип сорады, мин "Казан эле Казан уянмаган, яфрак белэн яфрак серлэшэ..." дип беренче куплетны сойлэугэ, ул кул ишарэте белэн туктатты да: "Сине тынлап торырга да кызык тугел, син болай да ботенесен белэсен", - дип имтихан кэгазен кулымма тоттырды. Бер елдан сон узе белэн Татарстан радиосы "Яшьлек дулкынында" тапшыруы очен энгэмэ уткэрдем, Язучылар Берлеге бинасында. Кызганыч, ул тапшыруны уземэ яздырып калмаганмын. Бэлки, радио архивында сакланадыр. Эдибебез белэн бэйле энэ шундый хатирэм бар.

Tarixın saqlıy almawçı Qazan

Qazannıñ Yaña Tatar bistäsendä, tarixi Qaban küle buyında tuıp üskän keşe bularaq Tatarstan başqalasınıñ, tatar märkäzeneñ üz tarixın, tarixi urınnarın saqlap qala almawına bik nıq borçılam, bik qızğanıç, bik. Tuqay qalğan "Bolğar" qunaqxanäse h.b. ...

P.S. Minem balaçağım uzğan öy dä cimerelgän, xäzer anıñ urınında Salix Säydäşev häykäle tora. "Bolgar" qunaqxanäse urnaşqan binanıñ ikençe poçmağında ide bezneñ fatirıbız. Xatirälär yuqqa çığıp bara...

Казань, которая не в состоянии сохранить свою историю

Про сюжет об исторических местах Казани:

http://etatar.ru/tat/video/38799

Как человеку, у которого детство прошло в Ново-Татарской слободе, возле озера Кабан, мне очень жаль за Казань, которая не в состоянии сохранить свою историю...

"Azatlıq" radiosında urısça

"Azatlıq" Facebook

http://www.facebook.com/azatliq

"Azatlıq" radiosınıñ Facebook säxifäsendäge mäqalä başçalarınıñ urısça da yazıla başlawnıñ maqsatı nidän ğibarät? Tatar teleneñ äkrenläp yuğala barunıñ yäisä tatarça moxitınıñ kimi baruın qabul itüneñ işaräteme ällä? Radionıñ tatar-başqort redaktsiyäse baştaraq latin älifbasınnan waz kiçte, xäzer inde urısçanı da "qıstıra" başladı.

Yazmalar urıs telle yäisä tatarça belmäwçe auditoriyaga ireşterelergä telängän oçraqta, bälki, urıs telendä ayırım säxifäneñ açıluı zarurdır? Yalğışmasam, qırğız xezmäteneñ andıy säxifäse bar.

Xörmät belän

Säğit Xäyri

"Azatlıq" radiosınıñ cawabı:

Хөрмәтле Сәгыйт дус!

Игътибар итсәгез, мәкалә башлары һаман да һәм фәкать татарча гына языла, урысча бары тик Facebook-тагы промо җөмләләр генә бирелә. Сәбәбе - соңгы араларда безнең дуслар арасына татар җанлы, әмма читтә яшәү сәбәпле татар телен белмәгән милләттәшләр кушылды. Аларның Азатлыкны үз итүе безнең өчен бик кадерле, шуңа да без андыйларга бер-ике җөмлә белән генә булса да урысча анонс биреп барырга булдык. Бәлки алар кызыксынып китеп, сәхифәгә керер, сурәтләрне карар, бәлки татар текстларын да өйрәнә башлар.

Латиннан күчтегез дигән дәгъва дөрес түгел, Азатлык Facebook-та беркайчан да латин кулланмады. Асыл сәхифәне күз алдында тотсагыз, анда без илдә нинди әлифба, шуны кулланабыз. Аңлатма бик гади. Бу уңайдан дәгъвагызны Татарстан хакимиятенә юллыйбыз.

Урыстелле аерым сәхифә ачу - кызык идея. Андый сәхифәләр кыргызда гына түгел, казакъта да, азериләрдә дә, хәтта таҗыйкларда да бар. Азатлык ул эшкә әлегә алына алмый.

=azatliq.org

Bu xatqa minem cawabım:

Añlaşıldı, bezgä barı tik bu izge eşegezdä uñışlar ğına telärgä qala.

Нам только остается пожелать Вам больших успехов в этом благородном деле (urısça yazgaç, bälki, minem commentlarımnı da uqırlar!)

Между прочим, а может быть, bälki, ingliz telle tatarlar öçen dä andıy uñaylıq buldırırsız: mäqalä başların inglizçägä dä tärcemä itep quyarsız yäisä törek telle millättäşlärebez öçen - törekçä? (Tatar tele belän qızıqsınıp kitüläre öçen).

Кстати , latin älifbası mäs'äläseneñ barı tik Tatarstan xakimiyätenä genä bäyle bulmawı härkemgä mäğlüm. Tatarstan parlamentı qabul itkän qanun (закон) Rusiyä Federatsiyäse Duması qabul itkän qanun arqasında tuñdırıldı, ğamälgä aşırılmıyça tora. Ägär Mäskäw tıymağan bulsa ide, 2011 yılğa xätle tulısınça latinğa küçelgän bulır ide.

"илдә нинди әлифба, шуны кулланабыз". Dimäk, ägär Tatarstanda tatar tele däwlät tele buludan töşep qalsa, sez dä tatar telen qullana almayaçaqsız häm "däğwağıznı Tatarstan xakimiyätenä yullıybız" diyep "ildä" qullanılğan räsmi däwlät telenä küçäsez bulıp çığa. Monnan şundıy näticä çığa.

Bu isä, (latin mäs’äläsendä dä) minemçä, milli jurnalistikağa turı kilmäwçe bik primitiv fiker yörtü, aldan kürüçänlege bulmağan ber qaraş…

"Azatlıq" radiosınnan cawap:

Матур теләкләрегез һәм искитмәле нәтиҗә чыгаруларыгыз өчен бик зур рәхмәт! Эшебездә сезнең күрсәтмәләрне гамәлгә куярга тырышырбыз :))